Die ene cliënt is een foto- en verhalenserie waarbij ik Amsterdamse studenten die thuiszorg verlenen een gezicht wil geven, ook wel 'Emilers' die werken bij Emile Thuiszorg als wijkverpleeghulp. Voor deze serie onderzoek ik de indrukken die het werk op de jonge zorgverleners achterlaat
Naast haar studie sociologie aan de UvA werkt Dae (20) sinds kort bij Emile. ‘Maar het voelt voor mij niet als werken. Je komt echt bij de mensen thuis, zoals bij Gerda van tachtig die ik help met de zwaardere huishoudelijke taken. Laatst vroeg Gerda of ik kan naaien; heel toevallig vind ik dit heel leuk. Dus gingen we samen aan de slag met het aan elkaar naaien van twee mooie doeken uit Nepal, dat nu aan haar muur hangt. Sinds dat moment sluiten we elke dienst af met een half uurtje samen naaien, omdat ze het veel gezelliger vindt om dit samen te doen dan in haar eentje. Het is heel dankbaar werk. Zo vertelde Gerda dat mijn hulp voor haar echt als een luxe voelt, dat had ik niet zo beseft van tevoren. En hierdoor heeft ze weer energie om haar hobby houtbewerking te beoefenen. Geweldig toch, dit moedig ik alleen maar aan. Hiervoor werkte ik in de horeca. En ja, klanten zijn dan natuurlijk ook blij met hun drankje. Maar werken voor mijn cliënten voelt toch net even wat anders, betekenisvoller.’
Qin (20) gaat wekelijks naar Ellen, een oudere vrouw met dementie: ‘Ik merk dat het soms lastig is om met elkaar een gesprek te voeren, omdat ze dingen op de korte termijn vergeet en steeds vaker dezelfde vragen stelt. Als ze een goede dag heeft, dan hebben we het vaak over haar werk als arts en dus passie voor geneeskunde. Ze heeft namelijk als psychiater gewerkt. Toevallig volg ik zelf naast mijn studie gezondheidswetenschappen een aantal vakken van de opleiding geneeskunde, dus het onderwerp fascineert mij ook. Net als de verhalen die ze mij vertelt. Het zijn hele mooie, diepe gesprekken die we dan voeren, Ellen heeft indrukwekkende dingen meegemaakt in haar leven. Door het leren kennen van Ellen voel ik me meer bevoorrecht over mijn gezondheid en die van mijn dierbaren, ook omdat ik van dichtbij zie hoe dit anders kan zijn. Het is voor Ellen steeds lastiger om zelfstandig te blijven wonen. Hierdoor zal ze binnenkort verhuizen naar een verzorgingstehuis. Ik moet er nog even niet aan denken dat ik Ellen niet meer ga zien, wat zal ik haar dan missen zeg.’
‘Door het werken bij Emile kom ik op plekken waar ik anders nooit zomaar was gekomen.’ Zo bezoekt Isa (24) elke week haar cliënte Lianne: ‘Door een longaandoening is ze snel buiten adem, dus maak ik het huis voor haar schoon. En ik probeer haar te helpen met het opruimen van spullen in haar huis, zodat ze comfortabeler kan leven. Maar ook praten we veel, over het leven. Zo vinden we het allebei belangrijk dat vrouwen evenveel rechten hebben als iedereen. Lianne weet hier veel over. Zo vertelde ze laatst een verhaal over een land waar vrouwen moeten koken, de mannen het opeten en de restjes voor de vrouwen zijn. Dit is toch bizar, we kunnen helemaal in deze gesprekken opgaan. Ik besef hierdoor des te meer dat er nog veel vooruitgang geboekt kan worden, ook in Nederland. In de toekomst hoop ik iets te kunnen betekenen voor vrouwen die geen gelijke rechten hebben, Lianne moedigt dit alleen maar aan. In de zoektocht naar hoe ik mij in kan zetten voor vrouwen neem ik de verhalen van Lianne met mij mee.’
Dirk (22) heeft de gemiddelde tijd dat studenten bij Emile werken ver overschreden: al 3,5 jaar is hij verbonden aan Emile: ‘Ik heb al veel cliënten gehad. In het begin deed ik schoonmaakdiensten. Maar ik wilde meer leren, dus ging ik steeds meer cliënten helpen met persoonlijke verzorging. Zoals Henk (60) die MS heeft. Ik help hem met douchen en aankleden. In het begin vond ik dit wel spannend; ik besefte dat dit voor mijn cliënt heel kwetsbaar is. Het is toch anders als je met iemand zelf bezig bent dan met het huis van diegene, persoonlijker. Dus bouwde Henk en ik in korte tijd een sterke vertrouwensband op. Henk vertelde mij laatst dat zijn uren sterk verminderd waren. Dat is toch bizar, aangezien MS een ziekte is die niet verbeterd. Ik besef hierdoor steeds meer hoe bureaucratisch het zorgsysteem is. Binnenkort wil ik een master doen die zich focust op het beleid in de gezondheidszorg. Zonder mijn ervaringen bij Emile had ik dit niet zo snel gekozen. Ik vertel veel studenten dat het werken bij Emile mega verrijkend is; het haalt je echt uit de studentenbubbel. Ik zie Emile als een oplossing voor het tekort aan zorgmedewerkers.'
Sinds geneeskundestudent Annabel (21) bij Emile werkt, komt ze wekelijks bij een vriendelijke oudere dame over de vloer. ‘Ik maak het huis schoon, omdat dit lichamelijk lastig voor haar is. Samen drinken we kopjes thee samen en vertellen we dan over wat ons de week daarvoor is overkomen. We zijn elkaars luisterend oor. Ze is recent haar man verloren na een lang ziektebed. Een aantal maanden geleden is mijn mamma plotseling overleden aan een hartstilstand. We praten veel over onze ervaringen; eigenlijk doorlopen we samen de stapjes in ons verwerkingsproces. We zeggen wel eens dat we elkaars wekelijkse psycholoog sessie zijn. We vinden veel herkenning in elkaar. Zo liggen de kleren van haar man nog in de kleding kast. Ik snap het, zelf heb ik ook nog allemaal spullen van mijn moeder liggen. Vandaag heb ik mamma’s jas aan. Ik probeer veel te lachen en alles met een positieve blik te bekijken. Mijn filosofie is dat positiviteit je verder brengt. Dit heb ik van mijn moeder. Zij lachte ook veel en kon zelfs huilen van het lachen om haar eigen grappen, hier streef ik naar.’
Een zakcentje verdienen en anderen helpen in één, dat vond studente biomedische wetenschappen Ines (23) een paar maanden geleden in Emile: ‘In het begin vond ik het spannend om naar mijn cliënten toe te gaan. Zo kom ik bij de 60-jarige Ellie die vervelende ervaringen heeft gehad met andere thuiszorgorganisaties, waardoor ze in het begin wat schuw was. Dit vond ik lastig, maar eigenlijk hebben we het nu altijd heel gezellig samen. Ze is altijd meelevend, zoals toen ik bij haar kwam werken tijdens de hittegolf afgelopen zomer: “Niet te hard werken hoor meid, daar is het veel te warm voor!” Ik maak het huis schoon en doe sinds de uitbraak van corona ook boodschappen voor haar. Ellie vertelde een keer dat ze het spannend vindt om te fietsen in Amsterdam, helemaal als mensen haar met hoge snelheid inhalen. Ik besefte gelijk dat ik die snelle inhaler ben. Onze levensstijlen zijn eigenlijk zo verschillend: ik ben die student die overal heen sjeest en zij leeft vanuit iemand die moeilijk ter been is, voorzichtiger. Ik vind het interessant om van haar te leren, een totaal ander perspectief voor mij. En als ik nu een ouder iemand op de fiets inhaal, dan doe ik dit anders, rustiger.’
Merel (23) houdt als mentor van team Baarsjes contact met alle Emilers die in deze wijk zorg verlenen. Ongeveer 2,5 jaar geleden begon Merel zelf als Emiler, en kwam ze bij haar eerste cliënte Elisabeth van 80 die een zeldzame oogziekte heeft: ‘Toen ik in het begin bij haar kwam, zag ze nog silhouetten. Maar dit zicht is nu helemaal verslechterd. Dus doe ik boodschappen voor haar en maak ik het huis schoon. Laatst zei ik in een gesprek met Elisabeth iets over een geel doekje, maar al snel daarna hadden we allebei door dat ze dit natuurlijk niet ziet. Omdat we elkaar goed kennen, kunnen we alleen maar lachen om dit moment. Het contact Elisabeth doet mij beseffen hoeveel je in het dagelijks leven refereert naar zicht. We hebben een bijzondere band opgebouwd. Zo zei ze laatst tegen mij: “Jij neemt een stukje handicap van mij weg, daardoor voel ik mij normaal.” Ja, toen schoot ik wel even vol. Cliënten zijn dankbaar dat ik hun help, maar mij maakt het net zo blij dat ik dit mag doen.’
Emile (37) startte als 20-jarige student verpleegkunde Emile Thuiszorg: ‘Met een kleine groep van studenten namen we een aantal cliënten in Amsterdam onder ons hoede. ’s Ochtends startte ik mijn dag altijd bij Roos die MS heeft. Ik zorgde voor haar jonge kinderen, zo had zij de energie en tijd om zichzelf klaar te maken voor haar werkdag als psycholoog. Ik heb warme herinneringen aan de tijd met Roos en mijn andere cliënten. Die verbinding aangaan met de mensen in hun eigen omgeving vind ik het mooiste aan het werken in de thuiszorg. Voor mij als student was het een ontdekking hoe fantastisch het is om voor anderen te mogen zorgen. Het raakt mij als ik zie dat de studenten hier ook zoveel plezier uit halen. Ik gun iedereen zo’n bijbaan waarin die zichzelf kan ontwikkelen. Ik zeg wel eens dat ik trotser ben op de organisatie Emile dan op mezelf. We hebben het echt samen gedaan en doen dit nog steeds. We zorgen niet alleen voor onze cliënten, met elkaar werken we ook hard aan iets groters: de zorg verbeteren en het tekort aan zorgverleners aanpakken. Elke dag weer.’
